شیخ بهایی

بهاء الدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد بن شمس الدین محمد بن حسن بن محمد بن صالح حارثی همدانی عاملی جبعی (جباعی) معروف به شیخ بهائی در سال 953 ه.ق 1546 میلادی در بعلبک متولد  شد. او در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام "جبع" یا "جباع" می زیسته و از نژاد "حارث بن عبدالله اعور همدانی" متوفی به سال 65 هجری از معاریف اسلام بوده است.

بهاءالدین در کودکی به همراه پدرش به ایران آمد و پس از اتمام تحصیلات، شیخ الاسلام اصفهان شد. چون در سال 991 هجری قمری به قصد حج راه افتاد، به بسیاری از سرزمینهای اسلامی از جمله  عراق، شام و مصر رفت و پس از 4 سال در حالی که حالت درویشی یافته بود، به ایران بازگشت.

شیخ بهایی نجوم و ریاضی را نزد استادان زیر فرا گرفته است

- ملا علی مذهب : شیخ بهایی دروس حساب ، هندسه ، جبر و مقابله و هیئت را نزد وی فرا گرفت .

- مولانا افضل قاضی : شیخ بهایی نزد وی به فراگیری ریاضیات پرداخت.

- ملا محمد باقر بن زین العابدین یزدی مؤلف کتاب مطالع الانوار در هیئت و عیون الحساب که از ریاضی دانان عصر خود بوده نیز درس خوانده است.

ازجمله آثار شیخ بهایی در رابطه با نجوم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- الاسطرلاب یا صحیفه - به زبان عربی ، در علم هیئت

- اسطرلاب یا ((تحفه حاتمیه )) یا ((هفتاد باب )) - به زبان فارسی ، در علم هیئت

- تشریح الافلاک - در علم هیئت است که در هند و ایران چاپ شده.

- جهه القبله

- حاشیه تشریح الافلاک

- حاشیه تکمله خفری

- رساله فی ان انوار سائر الکواکب مستفاده من الشمس - درباره اینکه نور سایر سیارات از خورشید گرفته شده است .

- رساله فی حل اشکالی عطارد و القمر

- رساله فی معرفه القبله

- رساله فی نسبه اعظم الجبال الی قطر الارض

- رساله القبله

- تضاریس الارض - با ((شرح چغمینی )) چاپ شده.

- شرح ((شرح چغمینی )) قاضی زاده رومی

- رساله در کرویت زمین

وی در علوم فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت، مجموعه تألیفاتی که از او بر جای مانده در حدود 88 کتاب و رساله است. وی در سال 1031 ه.ق در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش  جنازه او را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام جنب موزه  آستان قدس دفن کردند.

 منبع:سایت دانشگاه کاشان