باد خورشیدی
ذراتی که از خورشید جدا شده و به صورت باد یا جریانی از ذرات به فضای بین سیاره ای فرار می کنند.این ذرات از الکترون٬ پروتون٬ ذره آلفا و مقداری عناصر سنگینتر هستند.سرعت این باد بین ۲۰۰ تا ۹۰۰ کیلومتر درثانیه است و ذراتی که توسط باد خورشیدی حمل می شوند بعد از ۴ تا۵ روز به زمین می رسند.
این ذرات در دمای زیاد تاج خورشید به تدریج سرعتشان افزوده شده واز میدان جاذبه خورشید می گریزند.زمانی که فعالیت خورشیدی بیشتر باشد تعداد وانرژی این ذرات بیشتر می شود.انرژی این ذرات بطور متوسط در حدود ۱۵ مگاالکترون ولت می باشد.
بعد از گذشت حدود ۴۰ دقیقه از اینکه پرتو اچ آلفا در فورانهای خورشید بیشترین شدت را پیدا میکند سریعترین ذرات ودر ساعات بعد ،ذرات کند تر به زمین می رسند.
تمام ستارگان مانند خورشید دارای باد هستند و ستارگان با جرم زیاد، بادهای ستاره ای بسیار قویتری دارند. یک ستاره با جرم 30 برابر جرم خورشید می تواند 24 برابر جرم خورشید را پیش از آنکه از رشته اصلی خارج شود، به شکل باد منتشر نماید.
پدیده شفق در سیارات منظومه شمسی ناشی از همین بادهای خورشیدی است.
واژه مرتبط:
در سایت زیر اطلاعات جالبی در باره محیط بین زمین وخورشید وجود دارد:
خبری درباره باد خورشیدی در تاریخ 12/7/87 از سایت آسمان شب ایران
فشار معمول باد خورشیدی از اواسط دهه 1990 بیش از 20% کاهش یافته است. Dave McComas از موسسه ی تحقیقاتی تگزاس گفت:" از زمانی که ما 50 سال پیش شروع به بررسی باد خورشیدی کرده ایم این ضعیف ترین حالت باد خورشیدی است که روی داده است."حسگر بادخورشیدی SWOOPS در فضاپیمای Ulysses میزان کاهش را اندازه گرفت.این فضاپیما در سال 1990 پرتاب شد و خورشید را در یک مدار نادر ، جایی که هر دوقطب خورشید به همراه استوا در معرض دید است ، دور می زند.
نکته ی عجیب این است که سرعت میلیونها مایل بر ساعت باد خورشیدی به مقدار زیادی کاهش نیافته است- تنها 3% این تغییر در فشار ناشی از کاهش دما و جرم است.باد خورشیدی 13% سردتر و 20% کم جرم تر شده است.Arik Posner ، دانشمند برنامه ی Ulysses ناسا در این باره می گوید:" آنچه ما می بینیم یک روند طولانی مدت است ، کاهشی پایدار در فشار که زمانی در اواسط دهه 1990 آغاز شد."
این رویداد چقدر غیر عادی است؟
ما تنها باد خورشیدی را از سال های اولیه ی عصر فضا از اوایل دهه 60 تاکنون بررسی کرده ایم.در طول این زمان ، این رویدادی نادر است. باد خورشیدی منظومه شمسی ما را در بر گرفته است و با کره ی خورشیدی آغاز می شود. کره ی خورشیدی میدانی مغناطیسی است که از خورشید سرچشمه گرفته و توسط باد خورشیدی تا ابعاد بسیار عظیمی متورم می شود. همه سیارات، از عطارد گرفته تا پلوتو و فراسوی آن در این بخش قرار می گیرند.کره خورشیدی اولین سپر دفاعی منظومه شمسی در برابر پرتوهای کیهانی است. ذرات پر انرژی خارج شده از سیاهچاله ها و ابرنواخترها سعی در وارد شدن به منظومه شمسی را دارند اما توسط میدانهای مغناطیسی کره ی خورشیدی منحرف می شوند.
باد خورشیدی به اندازه ی گذشته کره ی خورشیدی را متورم نمی کند .این یعنی پوشش کمتر در برابر پرتوهای کیهانی .علاوه بر این ، فضاپیمای Ulysses آشکار ساخته است که میدان مغناطیسی خورشید نیز از اواسط دهه ی 1990 بیش از 30% ضعیف شده است.این امر ، پوشش طبیعی را حتی بیشتر کاهش می دهد .داده های منتشر نشده از این فضاپیما همچنین نشان می دهند که پرتوهای کیهانی اطراف زمین که شامل الکترونهای بسیار پر انرژی (GeV) هستند 20% افزایش یافته اند.این ذرات اضافه ساکنین کره ی زمین را تهدید نمی کنند زیرا اتمسفر غلیظ زمین و میدان مغناطیسی سیاره ای ، لایه های بشتری برای دفاع از ما تهیه کرده از ما محافظت می کند.
اما به هر حال این پرتوهای کیهانی اضافه نتایجی به دنبال خواهند داشت.اگر این روند ادامه داشته باشد ، فضانوردان بیشتر در معرض این پرتوها قرار خواهند گرفت.همچنین فضاپیماها و ماهواره ها در با خطر آسیب جدی روبرو خواهند شد که ناشی از پرتوهای کیهانی است.