علاوه بر مناطق تاریک دریاها که در واقع دشتهای گدازه ای قدیمی هستند و کوهها، انواع بسیاری از مشخصه های حفره مانند در سطح ماه وجود دارند،بدون شک این عوارض دایروی اولین چیزهایی هستند که نظر بینندگان را به خود جلب می کنند. بعضی از این حفره ها ظاهراً از بقیه تازه ترند. حفره های جدید که در کنار حفره های قدیمی قرار گرفته اند اغلب قسمتهایی از آنها را خراب کرده اند. بعضی از این حفره ها در اثر اصابت سیارکها و شهابسنگهای غول پیکر به وجود آمده اند و برخی دیگر دهانه های آتشفشانی اند. هنگامی که گالیله با تلسکوپ کوچک خود به ماه نشانه رفت،سطح آن را پر از حفره های کوچک وبزرگ یافت.شاید باور آن برای بسیاری از مردم دشوار باشد که سطح ماه پر از گودال باشد.این دهانه ها که شبیه به دهانه های آتشفشانی زمین هستند در سرتاسر ماه وجود دارند به گونه ای که چهره آن را آبله گون کرده اند.حفره های ماه به نام دانشمندان،شخصیتهای اساطیری وهنرمندان مشهور نامگذاری شده اند .در بین این اسامی نام چند دانشمند ایرانی نیز به چشم می خورد که از آن جمله می توان به عبدالرحمان صوفی رازی ، خواجه نصیرالدین طوسی ،ابوریحان بیرونی،ابن سینا،عمر خیام، خوارزمی و.....را نام برد.گریمالدی وکلاویوس با قطری حدود 240 کیلومتر بزرگترین حفره های ماه هستند.در مورد منشاء حفره ها دو نظریه ارائه شده است:1- حفر ه ها به علت برخورد شهابسنگها ایجاد شده اند.2-حفره هامنشاء آتش فشانی دارند ومربوط به فعالیتهای درونی خود ماه هستند.اکثر ماه شناسان با نظریه اول موافق هستند.برخی از این دهانه ها با دیواره بلند به ارتفاع 4 تا 6 کیلومتر احاطه شده اند که منشاء آتش فشانی یا برخوردی دارند.نکته جالب،اختلاف تعداد گودال های ماه در دو طرف آن است.آن طرفی که به زمین نزدیک است گودالهای کمی دارد وبرعکس،طرف دیگر ماه پر از گودالهای شهابسنگی است واین نشان می دهد که ماه مانند یک سپر،بسیاری از این ذرات را به سوی خود کشانده ومانع از برخورد آنها با زمین شده است.در مواردی مشاهده می شود که تعدادی حفره بصورت زنجیره وار در یک ردیف قرار گرفته اند.این حفره ها با نام catena شناخته می شوند.برای دیدن فهرست این حفره های ردیفی اینجا را کلیک نمایید.
با یک دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک می توانید بسیاری از گودالهای ماه را در سطح آن ببینید.معمولا" این گودالها وقتی جلب نظر می کنند که مرز بخش تاریک وروشن ما از روی آنها عبور کند.اوج این زیبایی را می توان در شبهای حوالی 7 یا 21 ماه قمری یعنی زمانی که قرص ماه نیمه است مشاهده نمود.یکی از بزرگترین ودر عین حال زیباترین گودالهای ماه گودالی است به نام کوپرنیک،منجم مشهور لهستانی نامگذاری شده است.مرز تاریک و روشن ماه در حوالی شبهای 8 یا 9 ماه قمری بر روی این گودال قرار یگیرد ودر این زمان می توان به اوج زیبایی آن پی برد.
دهانه ها در هر اندازه ای یافت می شوند . از دهانه هایی به بزرگی ۱۰ تا حداکثر ۲۰۰ کیلومتر گرفته تا کوچکترین دهانه هایی که تلسکوپ شما نشان می دهد، که اندازه آنها به ۱ تا ۲ کیلومتر می رسد . بسیاری از دهانه های بزرگ، یک قله مرکزی دارند . این قله ها بر اثر خاصیت ارتجاعی سطح، پس از یک برخورد بزرگ پدید می آیند .
جوان ترین دهانه های ماه با شعاع های نورانی که تا دور دست ها ادامه می یابند، محاصره شده اند که به آنها رگه های ماه(moon rays) می گویند . سنگ های ماه بر اثر برخورد تا کیلومتر ها آن طرف تر پرتاب شده اند (مثل سنگی که در آب می افتد) و چنین ساختاری را پدید آورده اند . بر خلاف اغلب عوارض ماه که مناسب است به هنگامی که خورشید مایل به آنها می تابد رصد شوند، بهترین زمان برای رصد این رگه های نورانی وقتی است که خورشید از بالا به آنها بتابد . معروف ترین این عوارض، دهانه بزرگ و جوان تیکو است که ماه بدر بهترین زمان برای رصد آن است . شعاع های نورانی تیکو دور تا دور ماه دیده می شوند .
منابع :سایت ویکیپدیا
:nojum4.blogfa.com
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره حفره های ماه اینجا را کلیک نمایید.برای دیدن فهرست آنها اینجا را کلیک نمایید.