بررسی انفجارهای پرتو گاما یا GRB ها یکی از مهمترین اهداف اخترشناسان در شناخت قوانین کیهانی است، برای نخستین بار این پدیده های زودگذر، زمانی کشف گردیدند که در جریان جنگ سرد مابین آمریکا و شوروی در دهه ۱۹۶۰، ماهواره نظامی Vela که برای ردیابی انفجارهای هسته ای شوروی از سوی آمریکا به فضا پرتاب شده بود، به جای تشخیص انفجار اتمی بر روی زمین، انفجاری به مراتب قویتر را در پشت سر خود و در اعماق کیهان یافت. تا سال ۱۹۹۰ برای دانشمندان روشن نبود که آیا چشمه این پرتوها در منظومه شمسی یا درون کهکشان راه شیری یا در فواصل برون کهکشانی قرار دارد یا خیر.
ماهواره Swift ناسا، نشان داده است که بسیاری از GRB ها، انفجارهایی همانند ابرنواختر هستند که در پایان زندگی ستارگان بسیار پرجرم رخ می دهند. بر اساس نظریات، در این انفجارها، هسته زیرین ستاره، مستقیماً فرومیریزد تا یک سیاهچاله را شکل دهد، که انرژی آزاد شده در طی این فرآیند، یکصد بار بیشتر از انرژی است که در اثر بروز یک ابرنواختر معمولی در پایان عمر ستارگانی با جرم کمتر (که در پایان، به ستاره نوترونی تبدیل می شوند)، آزاد می شود. این پدیده طی چندصدم ثانیه تا چند ساعت دوام می آورند.مکان حضور چشمه انفجارها توسط مکانیابی چشمه اشعه ایکس ،احتمالا"پرتوهای نور مرئی و امواج رادیویی که بدنبال آن می آیند انجام می شودگرچه خود پدیده بسیار زود گذر است اما پیامدهای رادیویی آن می تواند تاهفته ها ادامه داشته باشد.
تقریبا" تمامی GRBهای بلند مدت (بیشتر از 2 ثانیه)، انتقال به سرخ هایی بزرگتر از یک دارند که این به آن معناست که آنها تقریبا" 7 میلیارد سال پیش رخ داده اند که این نصف عمر جهان ماست. همچنین چندین GRB کوتاه مدت (کمتر از 2 ثانیه)، رصد شده اند که در فواصل چند میلیون سال نوری از ما قرار گرفته بودند. هیچ دو GRB (چه از نوع بلند مدت و چه از نوع کوتاه مدت)، از یک چشمه رصد نشده است. هر چند نوع دیگری از GRB ها وجود دارد که به "تکرارشونده های پرتوگامای کوتاه مدت" یا SGR معروفند که در واقع حاصل لرزش های سطحی (ستاره لرزه ها) سطوح ایزوله و بسیار مغناطیسی ستارگان نوترونی موسوم به "مگنتار" ها است که غالباً تکرارشونده اند. همچنین این SGRها نسبت به سایر منابع پرتوگاما به راه شیری بسیار نزدیکترند.
یک شراره پرتو گاما از نوع SGR، در 27 دسامبر 2004 در فاصله 50000 سال نوری از زمین رخ داد. پرتوهای گامای حاصل از این رویداد، آنچنان پرانرژی بودند که لایه فوقانی جو زمین را در قسمت روز، یونیزه کردند که چنین اتفاقی پیش از آن تنها بر اثر شراره های خورشیدی ( که نسبت به آن، 3150000000 بار نزدیکتر است) مشاهده شده بود. یک GRB اگر چنانچه در چنین فاصله ای رخ دهد، اثرات به مراتب بدتری بر گونه های زیستی زمین خواهد داشت. بر اساس محاسبات، اگر یک GRB، در فاصله ای نزدیکتر از 6000 سال نوری از زمین رخ دهد، باعث وقوع یک انقراض بسیار بزرگ خواهد شد که کلیه موجودات روی زمین از میان خواهند رفت. البته احتمال بروز چنین رخدادی بسیار بسیار اندک است چرا که ما فقط روزانه یک GRB در کل کیهان رصد می کنیم.