صورت فلکی دلو(آب ریز)

آب ریز / / / aquarius / water bearer / AQR

دهمین صورت فلکی بزرگ آسمان و از صورتهای فلکی دایره البروجی، پائیزی بوده و درآن هنگام تقریباً در سر سو مقداری متمایل به جنوب و د ر جنوب غربی مربع فرس اعظم قرار دارد. ستاره آلفا با نام سعدالملک (Sadalmelik) به معنای پادشاه سعادتمند از قدر 93/2، ستاره بتا با نام سعدالسعود (Sadalsuud) به معنای سعادتمندترین با سعادتها از قدر 87/2 می باشد و ظاهراً هر دو ستاره دارای یک درخشندگی و اندازه هستند و به یک سو حرکت می کنند. ستاره گاما با نام سعد‌الچیپا (ظاهراً به معنای ستاره شناس اشیاء ناپیدا) و از قدر 84/3 است. ستاره دلتا با نام یا Scheat و از قدر 25/3 می باشد ستاره زتا یک ستاره دوتایی با قدرهای 5/4 و 3/4، جدایی زاویه‌ای 2 ثانیه قوسی و دوره تناوب 856 ساله است.

این صورت فلکی دارای دو سحابی سیاره‌ای مهم می باشد. سحابی سیاره‌ای زحل با شماره ngc7009باقدر 8 و اندازه تقریبی 7/1 دقیقه و سحابی helix با شماره NGC 7293 با قدر 3/7 واندازه تقریبی 13 دقیقه که از همه سحابی سیاره ای ها نزدیکتر و پرنورتر است. دو خوشه کروی M2 با قدر 5/6 و اندازه‌ تقریبی 13 دقیقه و M72 با قدر 4/9 و اندازه 6 دقیقه M73 با قدر 9 که ترکیبی از 4 ستاره در فاصله تقریبی 8/2 دقیقه است و چارلز مسیه آنرا به اشتباه در دسته سحابیها قرارداده در این صورت فلکی قرار دارد. چشمه سه بارش شهابی با نام‌های اتای دلوی که درنزدیکی نیمه اردیبهشت به اوج می‌رسد، بارش شهابی دلتای دلوی که در نزدیکی هفتم تیر به اوج می‌رسد بارش شهابی آیوتا دلوی نیز دراین صورت فلکی قرار دارد.(پارامتر ZHR این دو بارش 20 است)

در افسانه ها

دلو یا دول یکی از قدیمی ترین صورتهای فلکی است . برابر افسانه ها ، او در بابل قدیم بر منطقه وسیعی از آسمان آن را " دریا " می خواندند فرمانروایی می کرد . در این منطقه از آسمان بسیاری از صورتهای فلکی که با آب این ماده حیاتی برای ما آدمیان – ارتباط داده می شوند از قبیل حوت جنوبی ، دلفین ، مارآبی ، جدی ، قیطس ( cetus ) و رودخانه یا اریدانوس جمع هستند . مردم این صورتهای فلکی را سرچشمه تمام زیست می پندارند ، که خورشید در دوران نزول باران از میان آنها عبور می کند .

بسیاری از اقوام باستانی گزارشهایی درباره طوفان نوح در تاریخ خود دارند ،

یونانیان باستان نیز بر این باور بودند که این طوفان ، مجازات خدایان برای بشریت گناهکار و فاسد بوده است . برابر افسانه های یونان ، تنها دو انسان از این بلای طبیعی جان سالم به در بردند . این زوج " دویکالیون " ( deucalion ) و " پیورها " ( pyrrha ) نام داشتند . آنها نیز مانند نوح با استفاده از کشتی خود را نجات دادند و چون طوفان فرو نشست و آبها فروکش کردند ، آنها در برابر خود زمین را ویران و خالی از انسان یافتند . آنها برای اینکه دوباره زمین را مسکونی کنند ، از سوی زئوس ماموریت یافتند که سنگهایی را پشت خود پرتاب کنند ، که از این سنگها انسانهایی جدید از زمین بر می خاستند . می گویند پس از آن " دویکالیون " از سوی خدایان به صورت فلکی " دلو " تبدیل شد . در بسیاری از نقشه های ستارگان آسمان " دلو " به صورت " گانی مد " ( ganymed ) جوان نشان داده می شود ،که می بایست به عنوان ساقی خداوندان المپ انجام وظیفه می کرد و به این لحاظ سبویی در دستان خود نگاه می دارد .

منبع : کتاب صورتهای فلکی دکتر اوبلاکر ترجمه بهروز بیضایی

نام فارسی یا عربی	تلفظ	معنی به انگلیسی	اسم لاتین	نامگذاری بایر
سعدالملک	sad-al malek	lucky star of the king	sadal melik	alpha aqr
سعدالسعود	sad-as-soud	luck of lucks	sadal suud	beta aqr
سعد الاخبیه	sad-al-akhbiyah	lucky star of the tents	sadachbia	gamma aqr
الساق ساکب الما	as-sagh-sakib-alma	shin(lower leg)	skat-scheat-seat	delta aqr
سعد بالع	sad e-bale	the swallower	al bali	epsilon
		hip-bone	ancha	theta aqr
سطل	satl	water jar	situla	chi aqr

1-اجرام قابل توجه این صورت فلکی (ستاره های دوتایی ٬ستاره های متغییر ٬کهکشانها......)

2-مشخصات ستارگان (بعد٬ میل٬ قدر٬ رده طیفی)پرنور تر این صورت فلکی

برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به سایت زیر مراجعه نمایید:

http://www.hawastsoc.org/deepsky/aqr/index.html