صفحه اصلی سایت
نسخه اصلی خبر
خبر را چاپ کن
عدم نمایش تصاویر در چاپ
Spherrical abberation
شناسه خبر : 60281396/02/18 -

ابیراهی کروی

کجنمایی کروی / / / Spherrical abberation / /

 بطور ساده عبارت است از ناتوانی عدسیهای ساده یا آیینه های کروی در متمرکز کردن پرتوهای موازی در یک نقطه .

این ابیراهی در تمام تلسکوپهایی که دارای سطوح اپتیکی کروی هستند وجود داشته و در مورد پرتوهایی که بدور از محورنوری سیستم وارد می شوند پیش می آید . پرتوهایی که در فواصل کمتر یعنی در نواحی وسط عدسی یا آیینه وارد می شوند در نقطه دورتری متمرکز می شوند . در سیستمی که دارای این ابیراهی باشد تصویر یک نقطه بصورت یک دایره کوچک دیده می شود و با تغییر جای عدسی چشمی نیز اندازه آن تغییر می کند .

در مورد یک عدسی اگر روی تک تک نواحی با شعاعهای مختلف آن عمل سایش را انجام بدهیم بطوریکه فواصل کانونی متفاوت و مشخص ویژه ای کسب کنند می توان ابیراهی کروی را بطور کامل حذف کرد . عدسی ای که بدین طریق بدست می آید تنها برای جسم با یک فاصله مشخص تصحیح شده است و اگر فاصله جسم تغییر بکند این ابیراهی خود را نشان خواهد داد . البته این مسئله در ستاره شناسی بدلیل بینهایت بودن فواصل مسئله مهمی نیست . از آنجاییکه در تلسکوپ طراحی بر اساس فاصله بینهایت انجام می شود این اشکال ناشی از تغییر فاصله دیگر اهمیتی نخواهد داشت .

بطور کلی اگر عدسیها را طوری طراحی کنیم که سطوح آن کروی نباشند یا اینکه شعاع انحناء دو طرف آن نامساوی باشد این ابیراهی تا حدی بر طرف می شود . از طرف دیگر اگر فاصله کانونی عدسیها خیلی زیاد باشد یعنی انحناء سطوح آنها کم باشد خطای کرویت و تا حدی خطای رنگی کاهش خواهد یافت . ( ستاره شناسان قرن هفدهم نیز متوجه این نکته شده بودند ) . در همان زمان تلسکوپ هایی ساخته شدند که خیلی عجیب و غریب به نظر می رسیدند . مثلاً تلسکوپی ساخته شده بود که طول آن 46 متر بود و البته بدلیل نداشتن بدنه ای  مناسب کار آیی چندانی نداشت . هویگنس نیز تلسکوپی ساخته بود که عدسی آن بر فراز یک دکل قرار داشت و چشمی آن نیز در سطح زمین روی پایه ای نصب شده بود . بنابراین یکی دیگر از راههای کاهش این ابیراهی استفاده از عدسیهای با فواصل کانونی زیاد یعنی نسبت کانونی زیاد است . جالب است بدانیـد که ابیراهی کروی اثر کمی روی توانایی تفکیک ستارگان دوتایی دارنـد ولی اثر آن روی تصویر اجسام با تضاد کم مثلاً عوارض سطحی زیاد است . در تلسکوپهای بازتابی جهت رفع این ابیراهی باید سطح آیینه را از حالت کروی به سهموی ویا هذلولی تغییر داد .

در حالیکه ابیراهی کروی در ارتباط با پرتو هایی است که بصورت موازی با محور نوری وارد تلسکوپ می شوند . بقیه ابیراهیهای دسته دوم یعنی کما ، آستیگماتیسم ، انحنای میدان و واپیچش تصویر در مورد پرتوهایی پیش می آیند که با محور نوری سیستم دارای زاویه هستند .